Hoe kleine dingen het verschil maken... Basale houding als basis voor elke dag

Basale stimulatie als oorsprong

De basale houding vindt zijn oorsprong in de basale stimulatie, die in de jaren ’80 ontwikkeld werd door Frölich. Basale stimulatie is gericht op het behouden en uitlokken van waarneming, beweging en communicatie. Kortom, de zintuigen worden geprikkeld om meer contact te krijgen met zichzelf en de wereld om zich heen.
Er wordt uitgegaan van de mogelijkheden van de persoon, in plaats vanuit hun beperkingen, om met hen in contact te treden. Via somatische, vibratorische en vestibulaire stimulatie wil men hen meer bewust laten worden van hun eigen lichaam, hun eigen persoon. Binnen de basale stimulatie wordt ook veel aandacht besteed aan de ademhaling. Deze basale stimulatie groeide uit tot een houding, een algemene manier van omgaan, waarbij ieder contact met de cliënt een meerwaarde krijgt en niet enkel tijdens de basale activiteiten. Elke cliënt is in staat om zijn wensen en noden duidelijk te maken, het is afhankelijk van de begeleider of deze signalen worden gehoord en begrepen. Wanneer de cliënt merkt dat zijn signalen begrepen worden, kan hij actief een invloed uitoefenen op zijn omgeving.

Inspelen op signalen

Elke begeleider moet zijn aandacht richten op de individuele cliënt zodat hij de signalen kan opvangen, er een betekenis kan aan toekennen en er proberen juist op in te spelen. Deze basale houding vraagt van de begeleider een grote openheid en inlevingsvermogen naar de cliënt toe, respect en onvoorwaardelijke aanvaarding. Het is belangrijk om de non-verbale signalen (gelaatsuitdrukking, spierspanning, ademhaling,
lichaamshouding,…) nauwlettend te observeren en hun tempo te respecteren. Dit zorgt ervoor dat een persoon kan open bloeien, zichzelf beter leert kennen en zich meer gewaardeerd en begrepen voelt. Hij ondervindt
immers dat er wel degelijk rekening gehouden wordt met de signalen die hij uitstuurt.

De basale attitude als basishouding

Het is van belang voor elke begeleider om zich een basale houding eigen te maken tijdens contact met de persoon met een beperking. Zo moet je als begeleider of mantelzorger proberen echt in contact te komen met die cliënt en ervoor zorgen, eens er contact is, dit niet afgebroken wordt door storende factoren. Dit is uiteraard een proces waarin je elkaar leert kennen en waarin een vertrouwensrelatie wordt opgebouwd. Herhaling en ritueel handelen zijn van groot belang voor dit vertrouwen. Rituelen scheppen duidelijkheid en zekerheid en bereiden een cliënt voor op wat er komen gaat. De cliënt moet zich ook veilig voelen en de kans krijgen om zijn eigen tempo aan te geven. Dit is een belangrijke voorwaarde om voor de cliënt de ruimte te creëren voor eigen inbreng en de cliënt uit te nodigen tot eigen activiteit. En daar ijveren we toch voor.

5 TIPS OM ZELF AAN TE SLAG TE GAAN

• Focus. Tijdens het eten geef je al je aandacht aan de cliënt. Probeer niet te babbelen met anderen of verschillende keren op te staan omdat je iets vergeten bent.
• Ontwikkel rituelen. Bijvoorbeeld verduisteren van de living, sfeerlicht aan, bepaald muziekje aan, wil zeggen: we gaan straks gaan slapen.
• Volg het tempo van de cliënt. Wandel bijvoorbeeld op zijn tempo of let er op om iemand niet te snel eten te geven, zodat ze zelf kunnen aangeven voldaan te zijn.
• Sta open voor reacties. Eet iemand niet graag tomaten? Dwing hem niet omdat jij 'weet wat goed voor hem is.'
• Ontdek het zelf. Om de basale houding jou eigen te maken, probeer zelf basale ervaringen op te doen.

Dit artikel verscheen eerder in Cirkrant, het tijdschrift van OC Cirkant.