Image
7 vragen en antwoorden over trauma, opvoeden, hechting en mentaliseren
We zijn allemaal kind geweest en dus zijn we ook allemaal 'opgevoed'. En misschien heb je zelf kinderen? Dan zoek je ongetwijfeld elke dag hoe je de uitdagingen kan aangaan en dan gebeurt het al eens dat je het zelf ook niet meer weet. Maar soms kan het ook echt fout gaan en lopen kinderen vast in trauma's of hechtingsproblemen. Wij spraken met Elien en Yasmine (hulpverleners) over verbinding, stil-staan bij wat is gebeurd en engagement om te helpen en geholpen te worden. "“Ouders zouden volgens onderzoek in 60% hun kind verkeerd inschatten, maar wees gerust, dat is eigenlijk niet erg. Het gaat hem vooral over de zoektocht naar wat er aan hand is, niet zo zeer over het ‘juist’ hebben”
1. Met welk soort trauma’s kunnen mensen kampen?
Yasmine: “Veel patiënten die hier in behandeling komen hebben in hun leven één of meerdere trauma’s ervaren. Vaak is er sprake van vroegkinderlijk trauma, bijvoorbeeld seksueel misbruik, huiselijk geweld of oorlog. Dat heeft een grote impact op de verdere ontwikkeling van hun persoonlijkheid en de manier waarop ze in contact staan met zichzelf en met anderen. Het kan angst creëren om (vriendschaps)relaties aan te gaan met anderen uit schrik dat de ander hen opnieuw zal kwetsen. Wat we ook vaak zien is dat patiënten heel heftige emoties ervaren en niet weten hoe er mee om te gaan. In zo’n situaties wordt het kind overspoeld door gevoelens en stelt het soms destructief gedrag, bijvoorbeeld agressie naar zichzelf of anderen of druggebruik om emoties te verdoven of om net terug in contact te komen met zichzelf. Er is vaak niemand die helpt om hun gevoelens te ‘reguleren’.”
Elien Mariën en Yasmine Cuyt?
- Yasmine werkt in deStudio, een afdeling voor mensen met een persoonlijkheidsproblematiek in psychiatrisch centrum Multiversum in Boechout.
- Ze is samenwonend.
- Ze komt tot rust in gezelschap van fijne vrienden.
- Haar grootste engagement staat in de tekst beschreven 😊
- Elien werkt in deStudio, een afdeling voor traumabehandeling in psychiatrisch centrum Multiversum in Boechout.
- Ze is gehuwd en heeft 2 kinderen.
- Ze komt tot rust door lekker te eten, bij te kletsen met vriendinnen en te sporten.
- Haar grootste engagement is moeder zijn
.
“Mentaliseren is een moeilijk woord voor iets wat we vaak automatisch doen. We geven betekenis aan gedrag”
2. Wat is ‘mentaliseren’?
Yasmine: “Mentaliseren is een moeilijk woord voor iets wat we vaak automatisch doen. We geven betekenis aan gedrag. We proberen te begrijpen wat er achter het gedrag schuilgaat. Als je op straat iemand ziet huilen, zal je automatisch proberen te achterhalen waarom die persoon huilt. Heeft hij slecht nieuws gekregen? Heeft hij ruzie gemaakt? Mentaliseren is iets wat je als kind ontwikkelt in het contact met je ouders. Vanaf je geboorte zullen ze betekenis geven aan je binnenwereld en aan het gedrag dat je stelt. Als een baby huilt, zal de ouder van nature uitzoeken wat er aan de hand is. Honger? Kou? Angst? Ze proberen te ontdekken wat er achter je gedrag zit en zoeken mee naar oplossingen. Daardoor zal je je eigen emoties en die van de ander beter snappen.”
3. Wat heeft mentaliseren te maken met trauma?
Elien: “Kinderen die op jonge leeftijd geconfronteerd worden met een trauma, hebben vaak geen beroep kunnen doen op een ouder (of andere hechtingsfiguur) die betekenis gaven aan hun binnenwereld. Soms was die ouder net diegene die hen misbruikte of verwaarloosde in plaats van hen de nodige veiligheid en zorg te bieden. Daardoor hebben deze kinderen niet geleerd hoe ze zichzelf en anderen kunnen begrijpen. Ze kunnen niet ‘mentaliseren’. Ze hebben niet geleerd hoe ze een positieve relatie met zichzelf kunnen ontwikkelen en hoe ze op een fijne manier contacten kunnen aangaan met anderen.”
4. Wat is de kern van jullie behandeling?
Elien: “De focus van onze behandeling (mentalisation based treatment) ligt precies op het verbeteren van mentaliseren. Wij gaan aan de slag met overspoelende gevoelens zoals angst, verdriet maar ook kwaadheid die kunnen leiden tot controleverlies. Belangrijk is dat patiënten leren op welke manier zij dat controleverlies kunnen herkennen en hanteren. Doordat patiënten zichzelf en de ander beter begrijpen, ontwikkelen ze een positiever zelfbeeld, gaan ze fijnere relaties aan en leren ze hun emoties beter reguleren. Ze moeten terug verbinding kunnen aangaan met de maatschappij en daar hebben ze hulp bij nodig. We zorgen er ook altijd voor dat er zich stilaan een betrouwbaar netwerk rond hen vormt in plaats van een milieu van geweld, drugs, misbruik of wantrouwen.”
5. Trauma leidt soms tot verstilling en niet-spreken. Hoe komt dat?
Elien: “Verschillende gevoelens zoals schaamte, angst of woede en verschillende gedachten zoals ‘ik ben het niet waard’, ‘het is mijn schuld’ of ‘ik zal niet geloofd worden’ kunnen leiden tot niet-spreken. En dat kan dan weer leiden tot eenzaamheid. De beweegreden achter het niet spreken, is voor iedereen verschillend. Erover spreken kan helend zijn: de ander kan je begrijpen, andere perspectieven geven, steunen, troosten, het mentaliserend vermogen stimuleren. Maar het is niet simpel. Waardeloosheid is meer dan een gevoel, voor sommige patiënten is het een vaststaand feit. Dat doorbreken en van een andere kant bekijken, vraagt veel tijd, zorg en aandacht.”
“Ouders zouden volgens onderzoek in 60% hun kind verkeerd inschatten, maar wees gerust, dat is eigenlijk niet erg. Het gaat hem vooral over de zoektocht naar wat er aan hand is, niet zo zeer over het ‘juist’ hebben”
“Een belangrijk element in het ontwikkelen van een veilige hechting is dat de ouder echt emotioneel beschikbaar is”
6. Hoe zorg je als ouder voor een veilige emotionele hechting met je kind?
Elien: “Een belangrijk element in het ontwikkelen van een veilige hechting is dat de ouder echt emotioneel beschikbaar is. Dat betekent dat het kind voelt dat het bij de ouder terecht kan en dat de ouder bereid is om uit te zoeken wat er aan de hand is met het kind. Volgens onderzoek zouden ouders in 60% van de gevallen een foute inschatting maken van wat er aan de hand is, maar wees gerust, dat is eigenlijk niet erg. Het gaat hem vooral over de zoektocht naar wat er aan hand is, niet zo zeer over het ‘juist’ hebben. Iemand moet samen met hem of haar die zoektocht ondernemen, praten over de gevoelens, gedrag benoemen en samen kijken wat er achter dat gedrag schuilt. Iemand moet ‘er zijn’ om de moeilijke momenten en problemen samen aan te pakken. Uiteindelijk gaat het kind zich dat zoekproces eigen maken zodat het op latere leeftijd zelf kan uitzoeken wat er aan de hand is. Op dat moment is er sprake van wat we noemen emotieregulatie.”
7. Waarin zit jullie engagement om te werken met traumaslachtoffers?
Yasmine: (denkt) “Het lijken mensen zoals jij en ik. Je ziet er niets aan en toch zitten ze met grote kwetsuren en trauma’s. We merken dat een belangrijke levensgebeurtenis zoals een sterfgeval of een ontslag vaak het zorgvuldig opgebouwde beschermingsmechanisme rond een trauma doorbreekt. En dan kunnen er bij iemand die het niet verwachtte en gewoon ‘normaal’ leek te functioneren in de maatschappij enorm veel emoties naar boven komen. Als ik op zo’n belangrijk moment naast hen kan staan en vooruitgang zie, dan ervaar ik dat als heel betekenisvol werk.”
Heb je na het lezen van dit artikel zelf vragen rond trauma of seksueel misbruik?
Neem dan contact op met teleonthaal op het nummer 106 of via de website www.tele-onthaal.be
Gerelateerde wetenschappelijk artikels