"We proberen als team zoveel mogelijk in te zetten op de preventie van agressie"

Ik werk als verpleegkundige op een kinderpsychiatrische dienst voor kinderen en jongeren met een licht verstandelijke beperking en een psychiatrische problematiek. De kinderen en jongeren die bij ons verblijven stellen vanuit hun beperkingen en kwetsuren vaak agressief gedrag. 

Het laatste anderhalf jaar hebben we als team een hele evolutie doorgemaakt. Het startschot van dit proces was een artikel in de Vlaamse krant De Morgen en de daarbij aansluitende doorlichting door de Zorginspectie. Dit was het incentief om een antwoord te formuleren op vragen die we ons ook als team stelden, om thema’s aan te pakken waar we als collectief van hulpverleners mee worstelen. Afzondering en medicatie zijn de thema’s die het brandpunt waren en zijn van zowel de mediabelangstelling als van onze persoonlijke zoektocht. 

We namen ons afzonderingsbeleid onder de loep met als doel het scherp te stellen. We vragen ons hierbij af hoe we het aantal afzonderingen kunnen reduceren zowel in aantal als in duur. Indien er toch tot afzonderingen overgegaan wordt, hoe kunnen we dan de impact hiervan op zowel kind, zijn omgeving als het personeel zo minimaal mogelijk houden?

We proberen als team zoveel mogelijk in te zetten op de preventie van agressie dit o.a. door de wekelijkse, systematische analyse van de afzonderingen.  
De afzonderingen en ook de agressie-incidenten die niet tot een afzondering leiden, worden geanalyseerd en besproken. Er wordt over gereflecteerd om zodoende de basis te vormen van een specifieke, individuele en op maat gesneden benadering van agressie. 

Er wordt ingezet op vroegdetectie en de-escalatie van agressie, o.m. door voor ieder kind een vroegsignalisatieplan op te stellen. Hierbij worden, waar mogelijk (het betreft kinderen met een mentale handicap) zowel het kind als de context van het kind zoveel mogelijk betrokken.

De achterliggende filosofie is om wat we van elk kind vragen, zoveel mogelijk te laten aansluiten bij wat dat kind op dat moment aankan. Hierdoor ontstaat een klimaat waarin het kind kan leren en groeien zonder overvraagd te worden. We zijn als leefgroepwerkers steeds bedacht op het onderscheid tussen kunnen en aankunnen. 

We trachten deze inzet op preventie ook infrastructureel door te trekken. Dit uit zich o.a. in de plannen om gefaseerd te werken bij het voorkomen van afzondering. De afzonderingsruimte is het eindstation, wanneer alle ander middelen uitgeput zijn. Hierbij ligt het accent op veiligheid. Het aantal afzonderingsruimtes wordt vanaf april dit jaar gehalveerd, zijnde van twee naar één. 

Voor elk van de twee leefgroepen is er daarnaast nog een herstelkamer en zijn er plannen om een comfortruimte in te richten. In de herstelkamer kunnen kinderen ontladen, maar ook de rust opzoeken zonder dat de deur hiervoor gesloten wordt. Voor ze de ruimte verlaten, wordt steeds ingezet op een gesprek, om verhaal te geven aan de sensaties, emoties en gedachten die op dat moment bij hen leven. In de comfortruimtes komt dan een aanbod van allerhande sensorische prikkels die de verschillende zintuigen aanspreken en een alternatief bieden voor de drukte van een leefgroep. 

De manier waarop personeel wordt ingezet kan preventief werken m.b.t agressie. Een voldoende ruime personeelsbezetting laat ons toe om kinderen die het moeilijker hebben, individuele aandacht te geven en zodoende in te zetten op relationele afstemming.
Bijscholing van personeel faciliteert een correcte inschatting van de betekenis van gedrag en laat ons toe om een afdoend antwoord hierop te formuleren. 

Het aantal en de duur van afzonderingen is het afgelopen kwartaal drastisch gedaald en hier zijn we als team zeker blij om. We streven er als team naar om geen afzonderingen meer te hebben, maar beseffen dat dit, gezien de ernst van de problematiek waarmee onze kinderen en jongeren te kampen hebben en gezien ook onze eigen beperkingen, waarschijnlijk utopisch is. 

Soms baten de verschillende preventieve maatregelen niet langer en moet je inzetten op veiligheid om schade bij het kind, de leefgroep en de begeleiding te voorkomen. Hoewel altijd te vermijden, kan een afzondering die kort (bij voorkeur korter dan 30’), correct, humaan en sereen verloopt en het uitsluitende doel heeft het kind en de omgeving te beschermen, ook heilzaam zijn. We nemen het hier over van het kind dat zichzelf op dat moment niet langer kan reguleren en bieden het op die manier veiligheid en bescherming tegen zichzelf en voorkomen dat hij zichzelf of anderen verwondt.